Երեխայի դեֆեկացիան այն հարցն է, որին ծնողները պետք է ամենայն պատասխանատվությամբ մոտենան: Առանց ախտանշաններն իմանալու շատ դժվար է լինում հասկանալ, թե երբ է երեխան տառապում փորկապությունից: Հարկ է հիշել, որ երկու տարեկան երեխայի մոտ փորկապություն կարելի է կասկածել՝ ելնելով դեֆեկացիայի հաճախականությունից (շաբաթական 3-4 անգամից պակաս): Նորածին երեխաների դեպքում դեֆեկացիան պետք է լինի օրական 7 անգամ: Կողմնակի սնունդը նպաստում է արտաթորանքի թանձրացմանը, ուստի մի փոքր ավելի ուշ նվազում է նաև դեֆեկացիայի հաճախականությունը: Սա այն ժամանակահատվածն է, երբ հարկավոր է առանձնահատուկ ուշադիր լինել փոքրիկի հանդեպ:
Ախտանշանները
Մինչև 1 տարեկան երեխաների դեպում փորկապության առաջին ախտանշանը պահվածքի փոփոխություն է: Փոքրիկն անընդհատ լաց է լինում, անհանգիստ է լինում, իսկ մարմնի ջերմաստիճանը բարձրանում է՝ հասնելով ենթատենդային ջերմաստիճանի: Տարիքով ավելի մեծ երեխաները կարող են ընդհանրապես գանգատներ չունենալ, ուստի ծնողները պետք է ուշադրություն դարձնեն փոքրիկի պահվածքին, արտաթորանքի բնույթին (շատ թանձր, մանր կտորներով և այլն) ու դեֆեկացիայի հաճախականությանը: Մանկական փորկապությունը սովորաբար ցավոտ է լինում, ուստի դեֆեկացիայից հետո երեխաները սովորաբար լաց են լինում: Արյան հետքերի առկայությունը վկայում է հետանցքային ճաքերի մասին:
Էթիոլոգիան ու պաթոգենեզը
Երեխաների մոտ փորկապությունը կարող է պայմանավորված լինել բազմաթիվ պատճառներով, որոնք կարելի է բաժանել մի քանի խմբի.
Օրգանական էթիոլոգիա. այս դեպքում փորկապությունը լինում է հիմնական հիվանդության ախտանշան և կարող է պայմանավորված լինել աղիների զարգացման անոմալիաներով, ախտաբանական վիճակով կամ ձեռքբերովի հիվանդությամբ: Նման դեպքերում կարող է բարձրանալ մարմնի ջերմաստիճանը, իսկ ցավը համարվում է հավելյալ ախտանշան: 1 տարեկան և ավելի մեծ տարիքի երեխաների դեպքում փորկապությունը, որը ոչ մի կերպ չի բուժվում, կարող է պայմանավորված լինել ուռուցքային նորագոյացություններով կամ պոլիպներով: Այս դեպքում, բացի դեֆեկացիայի բացակայությունից, նկատվում է նաև քաշի կտրուկ նվազում, մաշկի գույնի փոփոխություն, բարձր ջերմություն և որովայնի արտաքին պատի տեսանելի փոփոխություն: Սա կարող է ստանալ քրոնիկ բնույթ, իսկ բուժումը հնարավոր կլինի միայն վիրահատական միջամտությամբ:
Հոգեբանական էթիոլոգիա. աա պայմանավորված է լինում երեխայի վրա արտաքին հոգեբանական ու սթրեսային գործոնների ազդեցությամբ: Այս էթիոլոգիան ավելի շատ վերաբերում է 1 տարեկանից բարձր նախադպրոցական տարիքի երեխաներին: Փորկապությունը կարող է պայմանավորված լինել հաճախակի տեղափոխություններով, հոսպիտալացմամբ, գիշերանոթի օգտագործմամբ, ընտանիքում հաճախակի վեճերով, ծնողների գործադրած ճնշմամբ, ինչի հետևանքով էլ առաջանում է աղիների սպազմ: Բացի այդ, փորկապության պատճառ կարող է դառնալ որևէ մեկին հյուրընկալվելը կամ մանկապարտեզ հաճախելը, երբ երեխան ինքնակամ կամ ծնողի խնդրանքով զսպում է իրեն, ինչը շատ վնասակար է: Հոգեբանական պատճառներով պայմանավորված փորկապության դեպքում երեխան սովորաբար գանգատներ չի ունենում, իսկ այլ ախտանշաններ չեն լինում: Այս դեպքում պարզապես հարկավոր է ուշադրություն դարձնել դեֆեկացիայի հաճախականությանը:
Ֆունկցիոնալ. ֆունկցիոնալ փորկապությունն ամենատարածվածն է: Այս դեպքում փորկապությունը պայմանավորված է լինում սնունդով, վարակներով, մակաբույծներով կամ դեղամիջոցներով: Տարբերվում են հետևյալ էթիոլոգիական գործոնները, որոնք հանգեցնում են ֆունկցիոնալ փորկապության առաջացման.
· Փորկապություն մինչև 1 տարեկան երեխայի մոտ՝ պայմանավորված փոքրիկի սխալ սննդակարգով (անորակ սնունդ, չափազանց շուտ հավելյալ սննդի օգտագործում, սննդի պակաս և այլն): Շատ վնասակար է նաև կովի կաթը, քանի որ այն չի պարունակում անհրաժեշտ քանակությամբ ածխաջրեր, երկաթ ու վիտամիններ, ինչը հանգեցնում է անեմիայի և հիպովիտամինոզի առաջացման: Միևնույն ժամանակ կովի կաթը պարունակում է նյութեր, որոնցից մանկական օրգանիզմը չի կարող ինքնուրույն ազատվել:
· Փորկապություն՝ պայմանավորված կաթի կամ ջրի պակասով, ինչը հանգեցնում է օրգանիզմի ջրազրկման: Այս դեպքում հաստ աղիքը կլանում է հեղուկը, արտաթորանքը թանձրանում է, իսկ աղիները՝ խցանվում:
· Վարակիչ հիվանդությունների դեպքում նշանակված հակաբակտերիալ դեղամիջոցները նույնպես կարող են դառնալ փորկապության պատճառ: Այս դեպքում դիսբակտերիոզից խուսափելու համար հարկավոր է ընդունել պրոբիոտիկներ:
· Ֆերմենտային համակարգի ախտաբանությունների դեպքում խանգարվում է որոշ մթերքների մարսողությունը, իսկ դրանց գործածությունը հանգեցնում է կա՛մ փորլուծության, կա՛մ փորկապության առաջացման: Սա ուղեկցվում է փտման գործընթացներով ու բորբոքումներով, ինչը հանգեցնում է աղիների օրգանական ախտահարման:
· Լուծողական միջոցների ու հոգնայի չարաշահման հետևանքով օրգանիզմը սովորում է դեֆեկացիայի ակտի արտաքին խթանմանը: Այս դեպքում երեխան ինքնուրույն այլևս չի դատարկում աղիները և առաջանում է քրոնիկ փորկապություն:
· Տերմինալ կամ սպաստիկ փորկապությունը միայն մեկ անգամ է լինում: Այն վտանգավոր չի լինում և պայմանավորված է լինում օրգանիզմում հեղուկի պակասով, շոգ եղանակին երկարատև զբոսանքով կամ փորկապություն առաջացնող մթերքի օգտագործմամբ (օրինակ՝ ժելատինային կոնֆետներ):
Բուժումը
Աղիների օրգանական ախտահարման դեպքում փորկապությունը բուժելու համար սովորաբար առաջին հերթին բուժում են հիմնական հիվանդությունը: Կպումների, նորագոյացությունների կամ նմանատիպ այլ խնդիրների դեպքում լինում է վիրահատական միջամտության անհրաժեշտություն: Շատ փոքր երեխաների դեպքում ինքնաբուժությունը հակացուցված է: Նման դեպքերում ախտորոշումն ու բուժզննումը պետք է իրականացնի միայն որակավորված մասնագետը:
Հոգեբանական գործոններով պայմանավորված փորկապությունը կարող է ինքնուրույն անցնել, եթե երեխան ժամանակին հարմարվի արտաքին միջավայրի փոփոխություններին: Երեխայի վիճակի բարելավման համար նաև անհրաժեշտ է խուսափել սթրեսային իրավիճակներից: Անհրաժեշտության դեպքում կարելի է մեղմել փորկապության ախտանշանները հոգնայի միջոցով, որի լուծույթը պատրաստելու համար պարզապես հարկավոր է մի բաժակ գոլ ջրի մեջ լուծել կես թեյի գդալ կերակրի կամ ծովի աղ: Հարկ է հիշել, որ մինչ պրոցեդուրան սկսելը հոգնայի համար նախատեսված տանձիկի ծայրին անհրաժեշտ է վազելին կամ բուսայուղ քսել: Պրոցեդուրայի ընթացքում երեխան պետք է պառկած լինի ձախ կողքի վրա՝ մի կամ երկու ոտքերը ծալած: Լուծույթը ներարկելուց հետո անհրաժեշտ է սպասել առնվազն 10 րոպե, այնուհետև թույլ տալ, որ երեխան դատարկի աղիները: Մինչև մեկ տարեկան երեխաների դեպքում լուծույթը պետք է լինի առավելագույնը 150 գրամ, իսկ 1-5 տարեկան երեխաների դեպքում՝ 200-300 գրամ:
Ֆունկցիոնալ փորկապության բուժման համար հարկավոր է կարգավորել սննդակարգը: Անհրաժեշտության դեպքում պետք է նշանակել հատուկ սննդակարգ կամ մաքրել փոքրիկի օրգանիզմը մակաբույծներից:
Փորկապության դեպքում շատ արդյունավետ կարող է լինել նաև վազելինի յուղը, որը բարելավում է աղիների անցանելիությունը: Բացի այդ, այն պարունակում է նաև մեծ քանակությամբ վիտամիններ, որոնք նույնպես շատ օգտակար են: Մինչև 3 տարեկան երեխաների դեպքում ցանկալի չափաբաժինը կես թեյի գդալն է, իսկ ավելի մեծ տարիքի երեխաների դեպքում այն կարող է մեծանալ (մինչև 2 թեյի գդալ):
Նյութի աղբյուրը՝ gastrosapiens.ru
