168.am-ի հետ զրույցում Երևանի Հ. Թումանյանի անվան պետական տիկնիկային թատրոնի տնօրեն և գեղարվեստական ղեկավար Ռուբեն Բաբայանն անդրադառնալով «Զվարթնոց» օդանավակայանը Շառլ Ազնավուրի անունով վերափոխելու հանրային նախաձեռնությանը՝ նշեց, որ չի կարծում, թե նպատակահարմար է օդանավակայանի անվանափոխությունը, քանի որ «Զվարթնոցը» միայն հայերինն է և այլ երկրներում չի կարող լինել նման անվանումով որևէ կառույց։
Հիշեցնենք, որ հոկտեմբերի 31-ին ՀՀ մշակույթի նախարարությունը հանդես էր եկել նախաձեռնությամբ, որում շահագրգիռ բոլոր անձանց հրավիրել էր հանրային քննարկման՝ «Զվարթնոց» միջազգային օդանավակայանը Շառլ Ազնավուրի անունով անվանափոխելու համար։
«Շառլ Ազնավուրը համաշխարհային երևույթ է, կարող է լինել և՛ Ֆրանսիայում, և՛ Շվեյցարիայում, և՛ Հայաստանում, բոլոր այն երկրներում, որոնց հետ կապված էր։ Ընդհանրապես կողմնակից չեմ անվանափոխություններին, որովհետև յուրաքանչյուր անվանում իր հետ կրում է որոշակի պատմություն, երբ փոխում են անվանումը, ինչ-որ տեղ հրաժարվում են այդ պատմությունից։ Կարծում եմ՝ Շառլ Ազնավուրն արժանի է նրան, որ Հայաստանում իր անունով կոչվի մեկ այլ յուրահատուկ կառույց, որը չունի անվանում։ Կցանկանայի, որ Ազնավուրի անունով կոչվեր մշակութային կամ բարեգործական կառույց։ Քանի որ Ազնավուրը մեզ մոտ ընկալվում է և՛ արվեստագետ, և՛ մեծ հումանիստ»,- ընդգծեց Ռ. Բաբայանը։
Խոսելով 1988 թվականի Սպիտակի երկրաշարժի ժամանակ Շառլ Ազնավուրի գործունեության մասին, Ռուբեն Բաբայանը նկատեց, որ ժամանակին առաջարկել էր, որպեսզի օդանավակայանի հին շենքում կառուցեին թանգարան՝ նվիրված այդ բարեգործությանը, քանի որ երկրաշարժի տարիներին Հայաստան օգնություն էր հասնում հենց այդ օդանավակայանի միջոցով։
«Կարելի էր այդ թանգարանը կառուցել, և այն անվանել Շառլ Ազնավուրի անունով։ Նախարարության այդ քննարկմանը չեմ մասնակցի, քանի որ այն ինձ չի հետաքրքրում։ Կարծում եմ՝ քննարկումն արժևորում է պրոբլեմը, իսկ ես չէի ցանկանա, որ այն արժևորվեր, և չեմ կարծում, որ սա արժանի է ուշադրության»,- ընդգծեց Ռուբեն Բաբայանը։
Նկարիչ, քանդակագործ Սահակ Պողոսյանի խոսքով՝ այդ նախաձեռնության շրջանակներում Մշակույթի նախարարությունը պետք է ընդառաջ գնա ոչ թե հասարակության, այլ մասնագետների պահանջին, քանի որ սա արդեն մասնագիտական խնդիր է։
Նշենք, որ օրերս Մշակույթի նախարարությունը պարզաբանում էր տարածել «Զվարթնոց» օդանավակայանը Շառլ Ազնավուրի անունով վերանվանելու առնչությամբ, որտեղ տվել էր բացասական կարծիք` ներկայացնելով հիմնավորումներ: Սակայն պարզաբանման մեջ նշել էր, որ Մշակույթի նախարարությունը և կառավարության աշխատակազմը շարունակում են քաղաքացիներից ստանալ «Զվարթնոց» օդանավակայանը վերանվանելու հետ կապված առաջարկներ, ուստի որոշում է կայացվել հանրային քննարկման միջոցով պարզել հանրության գերակշիռ մասի տեսակետը` հիմնավորումներով:
«Հասարակությունը շատ բան կարող է պահանջել, որը չհամապատասխանի մասնագետների կարծիքին: Իմ կարծիքով՝ այս հարցը հենց տվյալ տիրույթում է։
«Զվարթնոց» օդանավակայանն անվանափոխելը սխալ է, նախ՝ «Զվարթնոց» անվանումը հասարակության մեծամասնության գիտակցության մեջ ասոցիացվում է օդանավակայանի հետ, բայց իրականում «Զվարթոցն» օդանավակայան կոչվեց 7-րդ դարի նշանավոր տաճար «Զվարթնոցի» անվամբ, որը հայ ճարտարապետության բացառիկ գոհարներից է և ներառված է ՅՈՒՆՍԿՕ-ի ցուցակում, այն համաշխարհային արժեք է։ Այսօր մի արժեքը փոխել մեկ ուրիշով՝ սխալ է»,- շեշտեց քանդակագործը։
Սահակ Պողոսյանը նաև նկատեց, որ այս ամենից զատ, կան նաև լեզվական խնդիրներ, քանի որ «Զվարթնոց» օդանավակայանն արդեն մտած է շրջանառության մեջ, իսկ Շառլ Ազնավուր անվանումը դժվար կլինի բրենդավորել, հնարավոր է՝ այն առաջացնի բազմաթիվ կազուսներ։
«Օրինակ՝ հարցնեն՝ ո՞ւր ես գնում, պատասխանը լինի՝ գնում եմ Ազնավուրից թռնելու, հայերենով սա կազուս է, կամ՝ իջնում ենք Ազնավուր օդանավակայան, նման բան չի կարելի թույլ տալ։ Ես առաջարկում եմ, որ «Մոսկվա» կինոթատրոնն անվանափոխեն Շառլ Ազնավուրի անունով, այնտեղ է նաև նրա անվան հրապարակը, սա արդեն տրամաբանական կլինի։ Համաձայն եմ, Շ. Ազնավուրն արժեք է, բայց «Զվարթնոցն» էլ է արժեք, շատ ավելի բարձր արժեք, քան Ազնավուրը»,- ընդգծեց Ս. Պողոսյանը։
«Հայկական ճարտարապետությունն ուսումնասիրող հիմնադրամի» երևանյան գրասենյակի նախագահ, հուշարձանագետ Սամվել Կարապետյանի բնորոշմամբ՝ Շառլ Ազնավուրը հայ ազգի պարծանքն է, և նրա հիշատակի համար ինչ էլ անեն՝ քիչ է, բայց «Զվարթնոց» օդանավակայանի անունը չպետք է փոխեն։
«Պետք է հիշենք, թե «Զվարթնոց» անունն ինչ դժվարությամբ ենք ձեռք բերել, այն էլ այն օրերին, երբ ամեն ինչ անվանում էին «Մոսկվա», «Ռոսիա» և այլն։ «Զվարթնոցը» միայն տաճարի անվանումը չէ, այն խորհրդանիշ է։ 1700 տարուց ավելի քրիստոնյա ենք, և գիտության ու մշակույթի միացյալ արգասիք, հուշարձան է «Զվարթնոցը», այն հայ ճարտարապետության գլուխգործոցն է։ Եվ այդ անվանումը կրող օդանավակայանը խորհրդանշական է, այդ անվանը չի կարելի մոտենալ։ Ավելի քան անհեթեթ առաջարկ է այն Ազնավուրի անունով փոխելը, ժպիտով այս ամենը պետք է շրջանցել և մոռանալ։ Սա թող դաս լինի, որ նման հիմար, անհեթեթ և անիմաստ առաջարկներ երբեք էլ չլինեն»,- ասաց Սամվել Կարապետյանը։
Հուշարձանագետը նույնպես առաջարկեց, որպեսզի Շառլ Ազնավուրի անունով կոչվի «Մոսկվա» կինոթատրոնը, որը, նրա խոսքով՝ Խորհրդային Միության տարիների կնիքներից է: «Թող բարի լինեն հենց այդ կնիքները ջնջեն»,- եզրափակեց Ս. Կարապետյանը։
Զվարթ Խաչատրյան
